🌳 De natuur zou winst definiëren als de evolutie van het hele systeem.

"Nature would define profit as the evolution of the whole system" [Kathy Allen]. In organisaties wordt winst vaak gedefinieerd in cijfers: een kwartaalcijfer, een marktaandeel, een efficiëntiepercentage. Maar wat als we ons zouden laten inspireren door de natuur? Wat als we winst zouden zien zoals levende systemen dat doen: als de evolutionaire vooruitgang en gezondheid van het geheel?

In haar boek Leading from the Roots nodigt Kathleen Allen ons uit om organisaties te zien als levende systemen, niet als machines. Ze laat zien dat leiderschap dat de principes van de natuur volgt, beter toegerust is voor de complexe, dynamische vraagstukken van onze tijd. Donella Meadows, die beroemd werd door haar werk over Leverage Points, biedt daarbij krachtige inzichten over hoe we zulke systemen kunnen beïnvloeden om echt duurzame verandering teweeg te brengen.

🌱 Van mechanisch naar levend

Veel organisaties blijven vastzitten in een mechanistische manier van kijken: als je aan de juiste knoppen draait, komt de gewenste uitkomst vanzelf. Maar zoals Meadows al schreef, liggen de echte hefbomen voor verandering vaak niet op het niveau van knoppen en parameters. Ze liggen veel dieper: in de doelen, de regels, en zelfs het onderliggende paradigma van het systeem.

Kathleen Allen sluit hier naadloos op aan. In de natuur is alles verbonden. Relaties en context zijn belangrijker dan controle. Groei is niet oneindig, maar gebalanceerd en afgestemd op de draagkracht van het geheel. Het doel is niet dat één deel van het systeem floreert ten koste van de rest, maar dat het hele ecosysteem zich ontwikkelt.

🌾 Leiderschap als tuinieren

In plaats van ingrijpen als een ingenieur, pleit Allen voor leiders die handelen als tuiniers:

• Ze voeden wat wil groeien.

• Ze herkennen en versterken de relaties die gezondheid en veerkracht brengen.

• Ze sturen niet alleen op efficiëntie, maar ook op diversiteit en redundantie — eigenschappen die systemen flexibel en aanpasbaar maken.

Meadows zou zeggen: zulke leiders werken op de hoogste leverage points: ze beïnvloeden het paradigma en de mindset van de organisatie, waardoor een geheel nieuwe manier van kijken en handelen mogelijk wordt.

🌍 Hoe ziet winst eruit in een levend systeem?

In een levend systeem betekent winst niet dat één individu of afdeling het “beste” scoort. Winst betekent dat het geheel beter in staat is om zich aan te passen, te leren en te overleven op de lange termijn.Dat kan zich uiten in:

• Meer verbondenheid en samenwerking binnen en buiten de organisatie.

• Meer veerkracht tegenover externe schokken.

• Meer betekenis en zingeving voor de mensen in het systeem.

• Innovatie die niet alleen het bedrijf, maar ook de samenleving en de omgeving vooruithelpt.

Zoals Meadows schreef: de grootste hefbomen voor verandering zijn vaak onzichtbaar, zoals overtuigingen en cultuur. Als we winst zien als de evolutie van het geheel, gaan we automatisch op zoek naar die diepe, systemische veranderingen.

🌟 Concreet aan de slag

Wat kunnen leiders vandaag doen om deze manier van kijken in praktijk te brengen?

• Maak zichtbaar hoe de organisatie verbonden is met haar omgeving — niet alleen economisch, maar ook ecologisch en sociaal.

• Reflecteer op het doel: is het doel van de organisatie afgestemd op het welzijn van het hele systeem?

• Richt aandacht op relaties: tussen teams, afdelingen, klanten, leveranciers en de bredere gemeenschap.

• Identificeer de onderliggende mentale modellen die beperkend zijn en nodig toe zijn aan vernieuwing.

• Vier niet alleen korte-termijnresultaten, maar ook tekenen van duurzame vooruitgang voor het hele ecosysteem.

✨ Slotgedachte

De natuur kent geen kwartaalcijfers, maar wel seizoenen. Geen aandeelhouders, maar wel ecosystemen. Ze meet succes in termen van gezondheid, voortbestaan en evolutie van het geheel.

Wanneer we, zoals Kathleen Allen en Donella Meadows ons leren, onze organisaties ook zo gaan bekijken, ontdekken we dat échte winst ontstaat wanneer het hele systeem sterker, veerkrachtiger en betekenisvoller wordt.

Nature would define profit as the evolution of the whole system. En misschien zouden wij dat ook moeten doen.

🤝 Merk je als organisatie dat je met deze vraagstukken worstelt? Dat je zoekt naar hoe je vanuit een systeembril en geïnspireerd door de natuur kunt kijken naar verandering, leiderschap en samenwerking? Dan help ik je graag verder.

Neem gerust contact op met mij, Emiel Woestenberg | Organisatiecoaching & advies— samen onderzoeken we hoe jouw organisatie kan floreren als een levend systeem.